Antifouling coating

Waarom antifouling coating op het vaartuig belangrijk is

Een vaartuig, groot of klein, kan niet zonder antifouling coating. Aanhechting van organismen tast de romp aan waardoor deze ruwer wordt en het proces van aangroei nog meer versnelt. Op het moment dat aangroeisels serieuze vormen aan beginnen te nemen zal het blijven doorvaren op een stabiele snelheid steeds meer problemen gaan opleveren en meer motorvermogen gaan vergen. In relatie tot het brandstofverbruik kan dit zelfs oplopen tot 40%. Vanzelfsprekend is dit een zeer ongewenste situatie. Daarnaast dient het onderhoud van niet of met verkeerd materiaal, gecoate schepen frequenter te gebeuren waardoor u tevens meer onderhoudskosten heeft.

In dit artikel komt u alles over antifouling coating te weten; van merken, prijzen, voordelen, het aanbrengen, tot het verwijderen van antifouling.

Boot of schip beschermen met antifouling coating

Antifouling coating is een speciaal ontwikkelde onderwaterverf om scheepsrompen te beschermen tegen aanhechting van organismen. Niet alleen voor de industriële, maar ook voor de pleziervaart is deze coating heel belangrijk. Wat in eerste instantie niet meer dan een onschuldige algenlaag lijkt zal na verloop van tijd een ideale voedingsbodem blijken te zijn voor hele pakken wieren en/of schaaldieren.

Met name voor zoutwater vrachtschepen kan deze “aanplak” een gewicht van meerdere tonnen bereiken. Buiten dat een dergelijke aangroei het materiaal van de scheepsromp aantast zal ze ook de manoeuvreer- en laadcapaciteit van het schip beïnvloeden. Fouling wordt ook wel biofilm genoemd.

Elk jaar verwerkt de Benelux circa 300.000 liter anti-fouling verf binnen de recreatievaart. Telt men de beroepsvaart hierbij op en dan komt men op een totaal van circa 400.000 liter.

Belangrijkste redenen om een beschermende coating wel toe te passen zijn:

• het behoud van het jacht of schip
• het terugbrengen van de frequentie van het periodieke onderhoud
• het terugdringen van brandstofgebruik

Schadevorming zonder antifouling verf

Wanneer er geen beschermende coating wordt toegepast zullen er op de lange termijn verschillende nadelen optreden. Bijvoorbeeld:

• Osmose vorming op polyesterschepen. Fouling is erg schadelijk voor polyester rompen. Osmose komt sneller voor op een onbehandeld schip.
• Het schip is minder waard. Fouling zorgt voor een viezige uitstraling.  Potentiële kopers denken dat het schip slecht onderhouden is en er minder voor willen betalen.
• Corrosie en houtrot. De fouling op het schip tast de ondergrond aan en zorgt voor roest en/of houtrot

Met deze nadelen in het achterhoofd is het dus zeker geen overbodige luxe om wel een antifouling coating aan te brengen.

Osmose op een schip voorkomen

Osmose is een chemische reactie tussen water en de scheepsromp. Gelcoat lijkt wel, maar is niet 100 % waterdicht. Er kan dus vocht door de gelcoat heendringen. Dit vocht veroorzaakt samen met de stoffen in het polyester een chemische reactie waardoor er een druk van binnenuit op de gelcoat ontstaat. Dit kun je herkennen aan blaasjes of barsten in de gelcoat. Wanneer er barsten in de gelcoat ontstaan, zuigen de onderliggende polyesterlagen het water op. Met een osmose behandeling kan dit worden verholpen. Een osmose behandeling kan een zeer ingrijpende en prijzige klus zijn. Het is daarom raadzaam het schip goed te onderhouden, het onderwaterschip regelmatig te voorzien van nieuwe anti fouling en de romp regelmatig schoon te maken en eventueel te poetsen en voorzien van een goeie laag speciale wax.

Overzicht met prijzen en merken antifouling coating

Het aanbrengen van een speciale antifouling is onmisbaar voor een boot of schip. Afwezigheid van antifouling coating op het onderwaterschip zorgt voor de aangroei van organismen en heeft op de lange termijn nadelige gevolgen. Er zijn veel producenten van antifouling coating in België, de bekendste zijn onder andere Jotun, Hempel, International en Epifanes. Het gemiddelde verbruik is (afhankelijk van de coatingsoort) ongeveer 10 m2 per liter. Wilt u een antifouling kopen? Hieronder ziet u een tabel met prijzen van verschillende antifouling merken en de boot antifouling kosten:

Verfsysteem: Primer, grondlaag, antifouling

Een primer is een product dat voor de hechting op het te schilderen oppervlak zorgt. Een grondlaag is een laag tussen de primer en de anti fouling/topcoat.

De verschillen tussen primer, grondlaag en topcoat zijn hun:

• hardheid
• hechtingseigenschappen
• anticorrosie eigenschappen
• gemak van aanbrengen
• laagopbouwende eigenschappen

De keuze van de componenten binnen het verfsysteem beïnvloedt de duurzaamheid en kwaliteit van het complete verfsysteem.

Als de primer of grondlaag niet op de juiste manier wordt aangebracht – bijvoorbeeld op een te vochtige ondergrond –, dan kan het zijn dat de verflagen op korte termijn loslaten. Als gevolg hiervan moet alles opnieuw gedaan worden. Dit is een tijdrovende en kostbare klus dus is het raadzaam zich op voorhand goed te laten adviseren of het door een specialist te laten doen.

Kosten schip coaten met antifouling door een coatingexpert

Veel coatingexperts zullen eerst een inventarisatie willen doen van de huidige staat van de boot. Afhankelijk van vervuiling, achterstallig onderhoud en specifieke wensen zullen zij vaak toeslagen berekenen.De kosten/prijs voor het aanbrengen van antifouling bestaan uit uren, voor het aanbrengen van antifouling en eventueel reinigen van het onderwaterschip en materiaal. De prijs voor een liter antifouling varieert tussen de € 25,- en € 80,- per liter, afhankelijk van de hoeveelheid, het soort- en merk antifouling.

Over het algemeen zijn de volgende prijzen marktconform:

• Aanbrengen antifouling 
  Circa € 125,- per strekkende meter inclusief: schoonspuiten, schuren, ontvetten, primer, 2 lagen antifouling
• Overschilderen bestaande laag
  Circa € 85,- per strekkende meter inclusief: schoonspuiten, schuren, ontvetten en 1 laag antifouling
• Schoonmaken onderwaterschip
  Circa € 35,- per half uur

Een bestaande laag antifouling verwijderen kan tevens een tijdrovende klus zijn. U kunt zelf de antifouling verwijderen, maar er zijn ook specialisten op dit gebied die u dit werkje graag uit handen nemen. En voor dekken, trappen en vlonders is er een speciale antislip coating voor schepen. Naast dat deze het oppervlak enigszins opruwt, bevat ze eveneens biociden die ervoor zorgt dat de loopvlakken niet groen uitslaan.

Welke antifouling is geschikt om uw schip mee te coaten?

Welke soort antifouling coating het beste is om uw schip te coaten, hangt af van de zee die het schip bevaart, het klimaat en de eigenschappen van het vaargebied. Ook het materiaal van de boot is van belang.

Beantwoordt daarom de volgende vragen wanneer u op zoek gaat naar een coating:

Wat is het vaargebied en klimaat?
De zeewateren in de wereld verschillen allemaal in samenstelling (zoet, zout, mineralen) temperatuur en milieuvervuilingsgraad. Warme zeewateren met tropische temperaturen zorgen bijvoorbeeld sneller voor aangroei dan bijvoorbeeld de koudere Noordzee. Er is ook sprake van meer aangroei wanneer de boot regelmatig droogvalt, zoals met getijdenstromingen het geval is. Daarnaast hebben sommige aanlegplaatsen te maken met veel vervuiling. Dit kan de boot ook beschadigen.

Wat voor beschermende coating of antifouling coating zit er al op de boot?
Is er al eerder een coating aangebracht? Probeer er dan achter te komen of er een harde of zachte coating gebruikt door met een natte doek over het schip te wrijven. Geeft de verf af op het doek? Dan is er zachte fouling gebruikt.

Wat is de vaarsnelheid van de boot?
Voor boten die maximaal 25 knopen varen is een zachte coating het meest geschikt. Is het schip sneller of valt ze vaak droog? Kies dan voor een harde antifouling coating.

Vervolgens kunt u antifouling aanschaffen via bijvoorbeeld Polyestershoppen.nl, Dekkerwatersport.be, Budgetverf.nl en Marinediscounter.nl.

Soorten antifouling coating, de samenstelling en eigenschappen

Antifouling coating onderscheiden we in drie soorten:

• Biocide coatings (zachte antifouling coating)

Onderwaterverven die een combinatie zijn van koper en boosterbiociden en onderscheiden worden in ablatieven en zelfpolijstende coatings. Eerstgenoemden zijn prijstechnisch het goedkoopst, daar is de kwaliteit dan ook naar. Maar de iets duurdere zelfpolijstende coating geeft een effectieve gladde toplaag. Deze coating slijt vanzelf tijdens het varen. Het polijst de eigen laag dus langzaam totdat deze helemaal is opgelost. Het voordeel is dat er geen dikke harde laag ontstaat moet worden gepolijst om de antifouling te verwijderen. Het nadeel is dat de coatinglaag ieder seizoen weer opnieuw moet worden aangebracht.

• Fouling-release (harde antifouling coating)

Een harde coating die zo hard is dat het voor micro-organismen vrijwel onmogelijk is zich vast te hechten. De fouling werende eigenschappen van harde antifouling coating komen echter pas los wanneer een schip snel door het water vaart. Een harde antifouling coating dus het best op snel varende schepen (boven 25 knopen.

• Film antifouling coating

De meest harde van de coatings, waarbij zelfs een dunne filmlaag organismen geen enkele kans geeft.

Schip coaten met koperhoudend of kopervrije antifouling?

Als je hebt besloten om het schip te coaten met antifouling coating dan rest nog de vraag: welke antifouling moet ik gebruiken? Voor houten, stalen en een polyester boot is de beste antifouling in zoetwater kopervrij. Op zoutwater antifouling koperhoudend. Voor aluminium schepen kan alleen kopervrij gebruikt worden anders zal het aluminium gaan roesten!

Ongeacht welke antifouling coating er gebruikt wordt, allen zijn ze onderhevig aan slijtage. De een alleen wat sneller dan de ander. Zachte fouling coating heeft de meeste zelfslijtende eigenschappen. Tijdens het varen komen de biociden uit de coating los en slijpt het water als het ware een minuscuul laagje van de verf af. Dat is ook meteen de reden waarom de scheepsromp vrij van organismen blijft. Nadeel is wel dat bij veel varen de deklaag snel weggesleten is.

Bij de poreuze fouling-release coating wordt de aangroei van organismen tegengehouden doordat de biociden langzaam oplossen. De film antifouling tenslotte beschikt over een dergelijk harde toplaag dat aanhechting van vuil en organismen gewoonweg onmogelijk is.

Beste antifouling zoetwater

Als u vooral in zoetwater vaart, kunt u uw boot beschermen met milieuvriendelijke alternatieven. Voor aluminium, loden en gietijzeren boten mag alleen een kopervrije coating gebruikt worden, anders zal aluminium gaan roesten! 

Overheidseisen aangaande gebruik antifouling coating

Vanwege het vrijkomen van de biociden, een kunstmatig preparaat dat micro-organismen doodt, stelt de Belgische overheid hoge eisen aan het gebruik van antifouling coating. Om coatings een zo min mogelijke belasting voor het milieu te laten vormen, wordt deze regelgeving daarnaast regelmatig aangescherpt. Momenteel gaat de voorkeur uit naar het gebruik van ‘fouling release’ coatings, daar deze geen giftige stoffen bevatten. Het toepassen van antifouling coatings die voldoen aan de huidige eisen is voorlopig gewaarborgd tot het jaar 2022.

Handleiding antifouling aanbrengen

Antifouling vernieuwen vergt hoge veiligheidsmaatregelen.

Net als bij het aanbrengen van alle verfsoorten dient de ondergrond gerepareerd, ontdaan van oneffenheden, geschuurd en vetvrij te zijn. Tussen de aan te brengen coatinglagen dient minimaal 24 uur te zitten en onderliggende lagen dienen bij voorkeur voor het aanbrengen van elke volgende laag met aceton gereinigd te worden. Met name bij koperhoudende antifouling verf is dit heel belangrijk. Informeer van te voren welke coating voor uw boot het meest geschikt is en hoe deze het best aangebracht kan worden.

Over het algemeen gelden de volgende algemene stappen voor het aanbrengen van antifouling coating:

1. Zorg voor een geventileerde ruimte en beschermende kleding, mondkapje en bril;
2. Inspecteer de staat van het schip en repareer eventuele beschadigingen;
3. Schuur en ontvet het schip;
4. Maak het schip stofvrij;
5. Breng de antifouling aan.

Antifouling aanbrengen op oude laag

Bij het aanbrengen van een nieuwe laag coating over een oude laag moet u eerst vaststellen wat voor soort coating de oude laag was. Test dit door met een natte doek over de coating te wrijven. Geeft de verf af op het doek? Dan is er zachte fouling gebruikt.

Een harde antifouling kan niet over een zelfslijpende antifouling, maar wel andersom! In dat geval moet u de oude antifouling verwijderen.

Onderwaterverf polyesterboot

Over hoe het onderwaterschip van een polyesterboot te behandelen, zijn de meningen verdeeld. Wilt u wel of geen antifouling? En wilt u een osmose-preventie systeem onder uw boot? Wat osmose is, is vrij algemeen bekend (vocht in het laminaat).  Op een nieuwe boot is het over het algemeen niet direct noodzakelijk een osmose-preventie systeem te zetten, als de boot een aantal jaren oud is (5 tot 10) is het wel aan te raden. Wat betreft al dan niet gebruik van antifouling, het is zeker aan te raden om dit te gebruiken, zeker wanneer de boot een heel
vaarseizoen in het water ligt.

De beste antifouling voor een polyester boot

• Kaal polyester:

Polyester heeft een zeer glad en hard oppervlakte. Een antifouling zal hier dus moeizaam op hechten. Dit houdt in, dat een primer ook eigenlijk altijd noodzakelijk is. Dit dient in principe een 2-componenten primer op epoxy-basis te zijn.

Hiervoor dient het onderwaterschip ontvet (bijvoorbeeld met International Super Cleaner) te zijn, geschuurd (korrel P150 – P180), en afgenomen (met bijvoorbeeld De IJssel Ontvetter).
Hierna kan de primer aangebracht worden. Let wel op de gebruiksaanwijzing van de primer wat de maximale overschildertijd met de antifouling is. Dit verschilt namelijk nogal per soort.

Zo moeten de primer van International (Gelshield 200) nog dezelfde dag overgeschilderd worden met antifouling, terwijl de Epifanes Interimcoat dat niet hoeft. De primers geven een relatief grove eindlaag, hierdoor hecht de antifouling ook goed. Na droging van de primer kunt u de antifouling aanbrengen. Heeft u advies nodig? Wij helpen u graag!

• Behandeld polyester: 

Als de antifouling nog goed op het oppervlak hecht, is een nieuwe laag antifouling voldoende en kunt u de antifouling overschilderen. Maar als er beschadigingen zijn, of als de antifouling niet (overal) goed hecht, neemt u andere maatregelen. Beschadigingen (deukjes) kunt u vlak plamuren met epoxy-plamuur en hier een primer over aanbrengen.

Uiteraard is een 2-componenten primer op epoxy-basis het beste, echter, die kan niet (deels) over 1-componenten verf of antifouling gezet worden. Dan kunt u het beste kiezen voor een 1-
componenten primer, zoals International Primocon. Deze hecht op eigenlijk alle ondergronden goed en mag ook over bestaande (antifouling-)lagen gezet worden. In principe
kan elke antifouling hier weer overgezet worden.

• Extra tips voor antifouling op een polyester boot:

Als de bestaande antifouling niet overal goed hecht, kunt u dit plaatselijk bijwerken met bovenstaande producten. Echter, wanneer blijkt dat de antifouling over het grootste deel van
het onderwaterschip loslaat (onthecht), is het het beste om de hele antifouling te verwijderen (met bijvoorbeeld International Interstrip), mocht u een schoon onderwaterschip krijgen dan
een epoxy-primer gebruiken, maar als het onderwaterschip niet geheel schoon van oude (onbekende) lagen te krijgen is, International Primocon gebruiken als hechtlaag.